cushing sendromu ne demek?

Cushing Sendromu

Cushing sendromu, vücudun uzun süre yüksek seviyelerde kortizole maruz kalması sonucu ortaya çıkan bir hormonal bozukluktur. Kortizol, böbreküstü bezleri tarafından üretilen ve vücudun stresle başa çıkmasına, kan şekerini düzenlemesine, iltihabı azaltmasına ve diğer birçok önemli işlevi yerine getirmesine yardımcı olan bir hormondur. Ancak, kortizol seviyelerinin kronik olarak yüksek olması çeşitli sağlık sorunlarına yol açabilir.

Nedenleri:

Cushing sendromunun en yaygın nedeni, kortikosteroid ilaçların (prednizon gibi) uzun süreli ve yüksek dozlarda kullanımıdır. Bu ilaçlar genellikle astım, romatoid artrit ve lupus gibi iltihabi hastalıkları tedavi etmek için kullanılır.

Endojen (vücut içinden kaynaklanan) Cushing sendromu ise daha nadirdir ve genellikle aşağıdaki nedenlerden kaynaklanır:

• Hipofiz adenomu: Hipofiz bezinde gelişen ve aşırı miktarda ACTH (adrenokortikotropik hormon) üreten bir tümördür. ACTH, böbreküstü bezlerini uyararak kortizol üretimini artırır. Bu duruma Cushing hastalığı denir.
• Ektopik ACTH sendromu: Akciğerler, pankreas veya diğer organlarda gelişen ve ACTH üreten tümörlerdir.
• Böbreküstü bezi tümörleri: Böbreküstü bezlerinde gelişen ve doğrudan kortizol üreten tümörlerdir.
• Ailevi Cushing sendromu: Nadir durumlarda, genetik mutasyonlar Cushing sendromuna neden olabilir.

Belirtileri:

Cushing sendromunun belirtileri kişiden kişiye değişebilir ve hastalığın şiddetine bağlı olarak farklılık gösterebilir. En yaygın belirtiler şunlardır:

• Kilo alımı: Özellikle gövde ve yüzde (ay yüzü görünümü) kilo alımı
• Cilt değişiklikleri: Ciltte incelme, kolay morarma, karın, uyluk ve göğüslerde mor veya pembe çatlaklar (stria)
• Yüksek tansiyon (hipertansiyon)
• Yüksek kan şekeri (hiperglisemi)
• Kas güçsüzlüğü
• Kemik erimesi (osteoporoz)
• Kadınlarda adet düzensizlikleri veya kıllanma artışı (hirsutizm)
• Erkeklerde cinsel istek azalması veya erektil disfonksiyon
• Psikolojik değişiklikler: Depresyon, anksiyete, irritabilite
• Sırt ağrısı
• Baş ağrısı
• Yorgunluk
• Enfeksiyonlara yatkınlık

Tanı:

Cushing sendromu tanısı, fiziksel muayene, tıbbi öykü ve çeşitli laboratuvar testleri ile konulur. Bu testler şunları içerebilir:

• İdrar kortizol testi: 24 saatlik idrar örneğinde kortizol seviyesinin ölçülmesi
• Kan kortizol testi: Kan örneğinde kortizol seviyesinin ölçülmesi (genellikle farklı zamanlarda birden fazla örnek alınır)
• Deksametazon baskılama testi: Deksametazon adı verilen sentetik bir kortizolün verilmesinden sonra kortizol seviyelerinin ölçülmesi
• ACTH ölçümü: Kandaki ACTH seviyesinin ölçülmesi
• Görüntüleme yöntemleri: MRI (manyetik rezonans görüntüleme) veya CT (bilgisayarlı tomografi) taramaları ile hipofiz bezi, böbreküstü bezleri veya diğer organlarda tümör olup olmadığının araştırılması

Tedavi:

Cushing sendromunun tedavisi, nedenine bağlı olarak değişir.

• Kortikosteroid kullanımına bağlı Cushing sendromu: Mümkünse ilacın dozu azaltılır veya ilaç tamamen kesilir. Ancak, bu her zaman mümkün olmayabilir ve doktor kontrolünde yapılması gerekir.
• Hipofiz adenomu veya böbreküstü bezi tümörü: Genellikle cerrahi olarak tümörün çıkarılması gerekir.
• Ektopik ACTH sendromu: Tümörün cerrahi olarak çıkarılması veya ilaçlarla kontrol altına alınması hedeflenir.
• İlaç tedavisi: Kortizol üretimini baskılayan ilaçlar (ketokonazol, metirapon, osilodrostat vb.) kullanılabilir.
• Radyoterapi: Tümör cerrahi olarak çıkarılamazsa veya ilaçlarla kontrol altına alınamazsa, radyoterapi uygulanabilir.

Komplikasyonlar:

Tedavi edilmeyen Cushing sendromu, aşağıdaki komplikasyonlara yol açabilir:

• Tip 2 diyabet (diyabet)
• Yüksek tansiyon (hipertansiyon)
• Kemik erimesi (osteoporoz)
• Enfeksiyonlar
• Kas kaybı
• Zihinsel sağlık sorunları
• Kalp krizi veya inme